Si pjesë e Paketës së Zgjerimit 2023 të Komisionit Europian, Eurochild zhvilloi një konsultim me anëtarët e saj nga Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Moldavia, Serbia, Turqia dhe Ukraina për të ndarë njohuritë e tyre mbi situatën e fëmijëve në vendet e anëtarësimit në BE.
Paketa e Zgjerimit synon të ofrojë një vlerësim të detajuar të gjendjes dhe progresit të bërë nga vendet kandidate për anëtare të BE-së, përfshirë edhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe të të drejtave të fëmijëve.
Informacioni nga këto kontribute ushqen raportin vjetor që përgatitet nga Komisioni Europian dhe që paraqet një pasqyrë të çështjeve më të ngutshme dhe se si po vazhdon progresi drejt anëtarësimit në BE. Në këtë mënyrë, kontributi i Eurochild më së shumti shkon për Kapitullin 23: Gjyqësori dhe të drejtat themelore. Është e rëndësishme të merret parasysh se ka mospërputhje të mëdha në këtë drejtim, pasi Ukraina, Moldavia dhe Gjeorgjia kanë filluar procesin e anëtarësimit vetëm në vitin 2022, ndërsa Ballkani Perëndimor dhe Turqia kanë qenë në negociata me BE-në për disa vite. Komisioni Europian do të publikojë raportet e progresit për vendet përkatëse të informuara nga ky input në vjeshtën e vitit 2023 për të udhëhequr procesin e mëtejshëm të anëtarësimit.
Ndër vendet që morën pjesë në konsultimin për Paketën e Zgjerimit 2023, ne identifikuam disa çështje që janë problem në të gjithë vendet.
Një problem i veçantë është respektimi i të drejtave të fëmijëve të fëmijëve më të cenueshëm, duke përfshirë fëmijët nga komunitetet e varfra, të pafavorizuara, fëmijët me aftësi të kufizuara dhe fëmijët me prejardhje etnike ose refugjate. Një numër i madh i fëmijëve me aftësi të kufizuara ende jetojnë në sistemin e kujdesit institucional dhe mungojnë masat për të nxitur aktivisht deinstitucionalizimin.
Një tjetër vëzhgim i zakonshëm është trajtimi i fëmijëve të minoriteteve dhe veçanërisht i fëmijëve romë, pasi ata përballen me sfida të rënda në të gjithë vendet. Shumë nga anëtarët tanë kanë ngritur shqetësimin se situata për fëmijët që përjetojnë dhunë në internet ose jo po përkeqësohet dhe nuk ka masa të mjaftueshme qeveritare për të luftuar këtë problem.
Për sa i përket situatës së fëmijëve me aftësi të kufizuara, shumë nga anëtarët e Eurochild kanë theksuar mungesën e të dhënave, pasi ky do të ishte hapi i parë i nevojshëm për të përmirësuar situatën. Për më tepër, shumë fëmijë me aftësi të kufizuara jetojnë në kujdesin institucional, siç është Serbia, Shqipëria, Bosnja dhe Ukraina. Përpjekjet e qeverisë mungojnë në mbështetjen e fëmijëve me aftësi të kufizuara, veçanërisht në institucionet e përkujdesit, pasi ka mungesë të burimeve financiare dhe njerëzore që synojnë të ndihmojnë fëmijët. Për më tepër, promovimi i programeve të deinstitucionalizimit duhet të jetë prioritet për qeveritë sipas anëtarëve tanë. Ndërsa progresi për deinstitucionalizimin ndryshon nga vendi në vend, nga pa strategji (Bosnjë dhe Hercegovinë) deri te planet ekzistuese që nuk janë zbatuar ende (Ukrainë, Shqipëri), nevojiten më shumë masa në të gjitha vendet për të ndihmuar fëmijët dhe veçanërisht fëmijët me aftësi të kufizuara që të largohen nga sistemi i kujdesit rezidencial.
Një çështje tjetër që është ngritur nga anëtarët tanë është situata e fëmijëve romë. Ata i përkasin grupeve më të dëmtuara të minoriteteve pasi janë të privuar nga shumë nevoja elementare. Në Serbi për shembull, fëmijët romë po përjetojnë privim material dhe janë dukshëm të pafavorizuar për sa i përket aksesit në internet dhe përdorimit të mjeteve dixhitale. Përveç kësaj, fëmijët romë përfshihen në martesat e hershme në mënyrë të konsiderueshme më shpesh sesa pjesa tjetër e popullsisë. Për më tepër, fëmijët romë po ballafaqohen me pabarazi në sektorin e arsimit, pasi ata janë e vetmja pakicë që nuk lejohet të mësojë në gjuhën rome në shkollat në Kosovë. Qasja në arsimin dhe në kujdesin e hershëm është shumë e kufizuar, vetëm 7% e fëmijëve nga popullata rome janë regjistruar në parashkollor në vitin 2019 në Serbi.
Në lidhje me fëmijët që përjetojnë dhunë, një pikë e përbashkët për anëtarët tanë ka qenë mungesa e mekanizmave miqësorë ndaj fëmijëve për raportimin e dhunës dhe problemi që masat për parandalimin e dhunës nuk janë sistematike për të ofruar një përmirësim të përgjithshëm të situatës. Ky është rasti i Shqipërisë, Kosovës, Moldavisë, Serbisë dhe Ukrainës. Në këtë mënyrë, nevojiten reforma që synojnë zhvillimin e programeve për parandalimin dhe luftën kundër dhunës ndaj fëmijëve si dhe promovimin e kulturës së respektimit të të drejtave të fëmijëve në të gjitha institucionet.
Ky konsultim i Eurochild është një shembull tjetër i mirë i zgjerimit të fushëveprimit të palëve të interesuara nga organizatat e shoqërisë civile, në veçanti nga organizatat për të drejtat e fëmijëve. Eurochild do të vazhdojë të shfrytëzojë anëtarësimin e saj në proceset e BE-së, siç është konsultimi i Paketës së Zgjerimit, që kanë ndikim të rëndësishëm në prioritetet e politikave publike të vendit.